BÀI 9: CÁCH LÀM RẪY NGƯỜI MNÔNG (VAY ɃƯ MIR BUNUYH BUNONG)

BÀI 9: CÁCH LÀM RẪY NGƯỜI MNÔNG

(VAY ɃƯ MIR BUNUYH BUNONG)

TIẾNG MNÔNG I. RPLAY NGƠI: 1.ƀư njêng 2.ba 3.ba bêng 4.ba lap 5.bŏk rluh 6.bŭt 7.hăch neh 8.hăn nchron 9.jot/juă 10.kăl e 11.kon rpu 12.mir 13.muih bri 14.n’gor bri dâng 15.n’gor yôk prêh 16.ndơ lŏ mir 17.nsĭt/kăch roih 18.ntâp rmul 19.pĕ dônh 20.roih/kăch ba 21.sah ba 22.srih grăp 23.su ntuih/mir 24.tăm 25.tăm ba 26.tuch ba 27.vân siau 28.vay ƀư mir II. NAU NTI: VAY ɃƯ MIR BUNUYH BUNONG Vay pah kan ƀư njêng phung Bunong rplay jêng tăm tŭch mir ba kalơ yôk, ma vay ƀư: muih, su, jêh ri ntâp rmul tŭch ba. Dôl tât yan nsĭt (kech roih),, bu roih ma ti, vân siau ta bŭt, bêng jêh bu tuh tâm sah têh lơn (sah ba). Phung Bunong tăm ba lŏ/dak ta neh bŏk rluh ma vay ƀư dŏng kon rpu gay rplach lŏ ăn se neh mâu lah dŏng suan bunuyh ƀư ăn neh se jêh ri srih grăp ba, mâu geh tăm ba lap nâm bri dâng. Padih nau ƀư njêng ndơ lŏ mir, nau hăn nchron, pĕ dônh hôm e djôt khlay tâm gŭ rêh ăp nar ma phung Bunong kăl e. III. ET NTI: · Nsĭt lah âk ntrong ôp tâm dâng ma nau ngơi Bunong: 1) Bunuyh Bunong kăl e tăm ba rplay ntŭk n’gor? 2) Bunuyh Bunong mâm vay ƀư tăm ba? 3) Bunuyh Bunong ƀư mir mâm vay ƀư? 4) Moh đah ndơ bu dŏng gay nsĭt ba? 5) Padih nau ƀư njêng moh bu ƀư kan tâm gŭ rêh ăp nar?

TIẾNG VIỆT I. TỪ VỰNG: 1.sản xuất 2.lúa 3.lúa đầy 4.mạ 5.đầm lầy 6.cái lưng 7.đất nhão 8.đi săn bắt 9.đạp lên 10.hồi xưa 11.con trâu 12.rẫy 13.phát rừng 14.vùng đồng bằng 15.vùng miền núi 16.nông phẩm 17.thu hoạch 18.chọc lỗ 19.hái lượm 20.tuốt lúa 21.cái gùi lúa 22.gieo hạt 23.đốt rẫy 24.cấy 25.cấy lúa 26.trỉa lúa 27.đeo cái gùi (gùi nhỏ) 28.cách làm rẫy II. BÀI HỌC: CÁCH LÀM RẪY NGƯỜI MNÔNG Cách hoạt động sản xuất của người Mnông chủ yếu trồng lúa nương trên rẫy, bằng phương pháp: phát, đốt, rồi chọc lỗ trỉa hạt. Khi đến mùa thu hoạch họ theo lối tuốt bằng tay, đeo gùi nhỏ (siau) vào lưng, khi đã đầy rồi họ đổ vào gùi to hơn (sah ba). Người Mnông trồng lúa nước trên mảnh đất đầm lầy bằng cách dùng con trâu để quần ruộng cho nhão đất hoặc dùng sức người làm cho đất nhão đi rồi gieo hạt xuống, không cấy mạ như ở đồng bằng. Ngoài việc sản xuất nông phẩm, việc săn bắn, hái lượm còn giữ vai trò quan trọng trong cuộc sống hàng ngày của người Mnông xưa. III. LUYỆN TẬP: · Trả lời các câu hỏi sau bằng tiếng Mnông: 1) Người Mnông xưa trồng lúa chủ yếu ở vùng nào? 2) Người Mnông trồng lúa bằng cách nào? 3) Người Mnông làm rẫy bằng cách nào? 4) Họ dùng dụng cụ gì để thu hoạch lúa? 5) Ngoài việc sản xuất họ làm gì trong cuộc sống hàng ngày?